درباره شهرستان

درباره شهرستان

شهرستان ماکو در گوشه شمال غربی ایران ( استان آذربایجان غربی ) قرار گرفته که از شمال به رودخانه قره سو و کشور ترکیه ، از شرق به رودخانه ارس و جمهوری آذربایجان ( خود مختاری نخجوان ) و از مغرب به جمهوری ترکیه و از جنوب به شهرتان خوی محدود است .

شهر ماکو در دره ای بنا شده که رودخانه زنگمار از آن می گذرد و شهر را به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می کند. قسمت جنوبی شهر در دامنه کوه سبد قرار گرفته و آبادی چندانی ندارد ولی بخش شمالی آن آبادتر و بزرگتر است .

                                                                                    موقعیت شهرستان ماکو در نقشه ایران ( رنگ قرمز )

این شهر از لحاظ طبیعی موقعیت خاصی دارد. شهر از طرف شمال و جنوب کوهستانی است و از جانب غرب و شرق به جلگه های قلعه درسی و چای باسار منتهی می گردد. یکی از تخته سنگهای بسیار بزرگ که بخشی از دیواره سنگی کوه ساری قیه است جدا قیه نام دارد.

تاریخچه ماکو :

قدیمی ترین ابنیه تاریخی ماکو به دوره اورارتو یا خالدها مربوط است اطاقهای سنگی در دهات سنگر (بین ماکو و بازرگان ) چیرکندی از روستاهای ییلاقی دهستان چای باسار و دلیک داش سیه چشمه و شدی ارس ، کنار پلدشت و کشف کتیبه هایی به خط میخی در قراء بسطام و اطراف بازرگان و حفریات و کشفیات هیئت آلمانی درده بسطام و خوانده شدن کتیبه های میخی توسط باستان شناسان ایرانی و خارجی و نوشته های مورخین قدیم و جدید چون موسی خورن (ارمنی) و ب.ب پیوتروفسکی (روسی) ثابت می کند که سکنه اولیه شهرستان ماکو اورارتوها بودند. شهر بزرگ آنان به نام روسا در نزدیکی قریه بسطام بنا گردیده بود.

پس از آنکه ارامنه به حکومت اورارتوها خاتمه دادند بر متصرفات آنها مسلط شدند. طبیعی است که منطقه ماکو نیز ضمیمه حکومت ارمنستان گردید آثار کلیساهای قدیمی مخصوصاً کلیسای طاطاوس و خرابه شهرهایی به نام آرتازیا ، آرتز و آرشاکاوان ( یا خاور زمین به قول اکراد طایفه ساکان ) در ناحیه دامبات و آرماویر Armavir کنار رود ارس تسلط و نفوذ ارامنه را در این منطقه روشن می سازد.

در سال ( 694 هـ . ش ) اسقف زاکاریا و پطرس برادرش حکومت سیاسی و مذهبی آرتاز را به دست آوردند. با صرف هزینه بسیار قلعه ماکو را که محل اقامت آنان بود استحکام بخشیدند و راههای کاروان و پل هایی در مسیر راه ساختند و آنرا بصورت راهی تجاری و سوق الجیشی در آورده که موقعیت ماکو و استحکامات تدافعی آن باعث تعجب بینندگان آن می شد.

شاهزادگان ارمنی آرتاز بیش از یکصد سال با اتکا به استحکامات قلعه ماکو و مهارت در دفاع ، کلیه حملات مهاجمین به این منطقه را یکی پس از دیگری دفع کردندو حتی تیمور لنگ نیز نتوانست آنجا را تصرف کند.

اسقف زاکاریا نه تنها راههای اطراف ماکو را مرمت کرد بلکه چهار پل با طاقهای قوسی روی رودخانه ماکو (زنگمار ) ساخت .

بعد از تیمور ، قره قویونلوها بر آذربایجان مسلط شدند. قرایوسف در سال 785 هـ . ش ماکو را فتح کرد . همیشه در بین امرای قره قویونلوها منازعه بود تا اینکه شاه اسماعیل صفوی در چند جنگ الوند میرزا و سلطان مراد میرزا بازماندگان سلسله آق قویونلو را مغلوب و سلسله مزبور را منقرض و سلسله مقتدر صفوی را تأسیس کرد . در زمان این پادشاه جوان بود که سلطان سلیم ( سلطان عثمانی ) پس از قتل شیعیان آسیای صغیر با لشکر جرار که مسلح به سلاح آتشین بودند به قصد تصرف آذربایجان و برانداختن سلطنت شیعی مذهب صفوی وارد دشت چالدران شد . نبرد چالدران با وجود فداکاریها و شجاعت شخص شاه اسمعیل و سرداران نامی او و سپاهیان قزلباش به نفع وی تمام نشد شاه اسماعیل همواره از این ماجرا دل شکسته بود و کسی خنده او را ندید.

بالاخره قلعه ماکو را بعد از مدتها طبق دستور دربار شاه عباس ثانی خراب کردند و کتیبه ای در این مورد در روی صخره نقش بست که با این بیت شروع می شود.

این قلعه که قلعه قابان بود ضرب المثل جهانیان بود ......

حکومت ماکو در دوره زندیه و قاجاریه در دست ایل بیات بود. ایل بیات تیره ای از ایل قره قویونلو بود که مسکن اصلی آنان شرق آناتولی بود و در رکاب قره قویونلوها وارد ایران شدند.

ویژگی های توریستی :

دخمه سنگر ـ ایوان فرهاد (بام فرهاد)

این دخمه که در روستای سنگر قرار گرفته در قسمت پایین شهر اوراتوری است. این دخمه متعلق به سده هزاره اول ق.م می‌باشد و دارای پله‌هایی است که از سنگ تراش شده و به قسمت پایین ورودی راه دارد در داخل دخمه یک سالن وجود دارد که قسمت شرق آن در اتاق به اندازه 4*3 می‌رسد همچنین 3 طاقچه که از سنگ تراش داده شده وجود دارد بنای موجود کاملاً در داخل صخره سنگی کنده‌کاری شده است شمارة ثبتی 803 آذربایجان‌غربی. نام جاذبه : تپه باستانی کشمش تپه موقعیت : 7 کیلومتری جاده ماکو به بازرگان کشمش تپه از تپه‌های باستانی شهرستان می‌باشد که در کنار پل قدیمی کشش تپه قرار گرفته است.

پل قدیمی کشمش تپه

پل قدیمی کشش تپه از پل‌های قدیمی شهرستان می‌باشد که توسط میراث فرهنگی مرمت کلی شده است و کنار جاده ماکو به بازرگان کنار جاده دیده می‌شود. نام جاذبه : ساختمان بیمارستان قدیمی ارتش موقعیت : بالاتر از پادگان ماکو این بیمارستان قدیمی که در بالای یک تپه قرار گرفته است فقط دیوارهای آن پابرجا می‌باشد. این بیمارستان در جنگ دوم جهانی به عنوان بیمارستان ارتش استفاده می‌شده است ولی امروزه به صورت مخروبه باقیمانده است.

عمارت کلاه فرنگی

این عمارت از عمارتهای خان‌های ماکو بوده است که مدتی هم به عنوان بیمارستان از آن استفاده می‌شد. کنار این عمارت ساختمانی قدیمی دیگری نیز وجود دارد که عکس دو شیر در آن حجاری شده است که این ساختمان مدتی بیمارستان بوده است.

دره زنگمار

دره زنگمار ماکو (دره باغین) یکی از سرمایه‌گذاران در این دره دست به اقداماتی برای گردشگران زده است از جمله در آنجا بوفه ـ قهوه‌خانه و کبابی بوجود آمده است که در فضای طبیعی مکانی زیبا را بوجود آمده است. با توجه به اینکه أین پارک طبیعی در نزدیکی پل قدیمی قلعه جوق قرار دارد اهمیت زیادی در رابطه با گردشگری دارد.


تالاب‌های بورالان

حدود 60 کیلومتری زنگنه تالاب‌های بورالان از جمله زیباترین تالاب‌ها می‌باشد که با وسعت زیاد خود منطقه جذاب و دیدنی را به خود اختصاص داده است. این تالاب دارای ماهی بوده و همچنین این تالاب‌ها پذیرای پرندگان مهاجر می‌باشد که از این تالاب‌ها استفاده می‌کنند. تالاب‌های بورالان همیشه دارای آب بوده و از جمله مناطق زیبای شهرستان ماکو می‌باشد.

سد بارون

یکی از جاذبه معروف شهرستان می باشد. روستای بارون 60 کیلومتری ماکو این سد یکی از بزرگترین سدهای شهرستان می‌باشد که دارای مناظرزیبا و همچنین دریاچه بزرگ و زیبایی است این سد با توجه به اینکه در کنار کلیسای زورزور قرار گرفته و احداث شده قرار داشتن این بنای تاریخی و طبیعی موجب گردشگران زیادی به این محل شده است.


 

چشمه ثریا

نقطه صفر مرزی ایران و ترکیه ( چای پاسار شمالی چشمه ثریا یکی از چشمه‌های زیبا در طبیعت می‌باشد، ولی به علت قرار داشتن در نقطه صفر مرزی (قرار داشتن بین سرحدات ایران و ترکیه) و به علت مسائل امنیتب برای افراد مشخص ممنوع می‌باشد.

کاخ باغچه جوق :

در شش کیلومتری ماکو در روستائی به همین نام واقع است که ساختمان آن در زمان تیمور پاشاخان شروع و در زمان حکومت فرزندش مرتضی قلی خان اقبال السلطنه ( سردار ماکو ) به اتمام رسیده و محل سکونت ییلاقی آن بود ( جوق در زبان ارمنی یعنی ده ) در ساختمان کاخ معماران ایرانی و مهندسان روسی و اروپایی به اتفاق کار کرده اند و هیئت کاخ تلفیقی از معماری شرق و غرب است . گچ بری ساختمان توسط اساتید ایرانی انجام پذیرفته. آئینه کاری و گچ بری ساختمان در سطح عالی است در بالای عمارت دور تا دور گلدانها و مجسمه ها وجود دارد که اغلب جای گل و چراغ است .

پایه ستونها و گلدانها از سنگ خارا است و خوب حجاری شده است . اولین گرامافونی که به ایران وارد شده در این عمارت به چشم می خورد که طول بوق آن 60 سانتیمتر و ارتفاع پایه اش بیش از یک متر است پرده های زربفت ، مبلهای بی نظیر ، تخت خوابهای متعدد با تشکهای پر قو ، کاغذ دیواری ها و رنگ آمیزی سالنها و نقاشی سقف اطاقها ، ظروف چینی اعلا و لوسترهای کریستال ، فضای حیاط با گلکاری و درختان میوه و اشجار زینتی و حوض های وسیع بازدید کنندگان را به یاد کاخهای افسانه ای می اندازد.